Tag Archive naamdag

Overgenomen van Kerknet! door: Lieve Wouters

Maria Magdalena is met mysterie omgeven. Leefde ze echt als kluizenares in de Provence? En welke versie vieren we op haar naamdag 22 juli?

Samen leiden die legendes tot een biografie die bestaat uit drie delen: 

1. Vita evangelica • haar leven met Jezus zoals beschreven in de Bijbel
2. Vita apostolica • legende over haar leven als apostel na Jezus’ hemelvaart
3. Vita eremitica • legende over haar teruggetrokken leven in een grot in Sainte Baume, tot vandaag een belangrijk bedevaartsoord

Laten we de beeldvorming rond Maria Magdalena door de eeuwen heen even overlopen.

Apostel der apostelen

Eerst bekijken we de Bijbelse Maria eens van dichterbij. Evangelist Lucas beschrijft de groep vrouwen die met Jezus meetrok als volgt: De twaalf vergezelden hem, en ook enkele vrouwen die van boze geesten en ziekten genezen waren: Maria uit Magdala, bij wie zeven demonen waren uitgedreven, Johanna, de vrouw van Chusas, de rentmeester van Herodes, en susanna – en nog tal van anderen, die uit hun eigen middelen voor hen zorgden (Lucas 8,1-3)

Merk op dat Maria Magdalena en de andere vrouwen die voor de groep rond Jezus zorgen, welgesteld en zelfstandig waren.

Kerkvaders uit de 3de tot 5de eeuw (Clemens van Alexandrië, Tertullianus, Origines, Ambrosius van Milaan, Johannes Chrysostomus en Hiëronymus) zagen Maria Magdalena als apostel der apostelen. Zij was immers de eerste aan wie Jezus zich openbaarde als verrezen Heer en die deze boodschap doorgaf aan de leerlingen.

Dat beeld verdween nooit volledig, gelukkig. Ook Thomas van Aquino (13de eeuw) spreekt over haar als apostel der apostelen. Toch raakte dit beeld van haar wat bedolven onder een heel andere interpretaties.

Gelukkige boetelinge

Onder meer door toedoen van paus Gregorius (6de eeuw) ontstond verwarring over de diverse Maria’s in de evangelies. Het verhaal van Maria Magdalena werd vermengd met dat van Maria van Betanië (die Jezus’ hoofd zalfde) en ook nog eens met dat van de prostituee die zijn voeten zalfde. Vanaf dan wordt ze veeleer als gelukkige boetelinge neergezet (foto: schilderij van Caravaggio met als titel ‘De boetvaardige Maria Magdalena’).

Het ideaal van gelukkige boetelinge leek haalbaar voor velen en sprak duidelijk tot de verbeelding.

In de elfde en twaalfde eeuw werden verschillende wonderen aan Maria Magdalena toegeschreven. Deze vonden hun neerslag in de zogenaamde Vita Apostolica. Tezamen met verschillende gelegenheidspreken en de Vita Eremitica vormden deze verhalen een soort blauwdruk van de nieuwe standaardlegende over Maria Magdalena, de Gulden Legende

Sporen van Magdalena’s Gulden Legende in de Provence

Volgens de Gulden Legende spoelde een bootje met Maria Magdalena en enkele andere opvarenden aan in een dorp nabij Marseille, vandaag de pittoreske badplaats Les Saintes-Maries-de-la-Mer. Rond 15 augustus vindt hier jaarlijks een bedevaart van Roma plaats voor hun patroonheilige Sara, die volgens uiteenlopende legendes ofwel een bediende aan boord was, ofwel een Romavrouw uit de streek die, door een visioen gedreven, het zwalpende bootje aan land kwam helpen. In de crypte van de plaatselijke kerk branden honderden kaarsen voor zwarte Sara, waarvan de Kerk het verhaal echter nooit voor waar aannam.

In Sainte Baume ontstond een tweede bedevaartplek. Hier zou Maria Magdalena vredig gestorven en begraven zijn na een leven van prediking en afzondering. Dominicanen staan nu al 7 eeuwen in voor het onderhoud en de pastoraal bij de grot met haar relikwieën, erkend door paus Bonifatius VIII in 1295. In het indrukwekkende massief rond het heiligdom bieden de paters spirituele wandelingen aan. Verder maakt ook de abdijkerk van Vézelay in Bourgondië aanspraak op de aanwezigheid van la Madeleine.

Waardigheid van de vrouw in de kerk

Pas in de 20ste eeuw zou de beeldvorming rond Maria weer definitief veranderen, en wel onder druk van feministische kritiek. De verwarring rond haar persoon wordt uitgelegd als onderdrukking van de vrouw in de eerste eeuwen na Christus. Gaandeweg werd Maria Magdalena de heilige die staat voor de waardigheid van de vrouw in de kerk.

De kerk hernieuwde de Bijbelse visie op Maria als dé getuige van de ‘Heilige Week’ en erkent eens te meer dat het christelijke geloof heel veel aan haar te danken heeft. Tegelijk eert ze ook de traditie en de Gulden Legende.

De veelvormigheid van beelden over Maria in de post-Bijbelse traditie is uiteindelijk ook een rijkdom.

Niet dat elke legende evenveel waarde heeft. Het criterium is dan de Schrift. Als een bepaalde legende over Maria niet strookt met het Bijbelse getuigenis, is ze minder relevant.

Van gewone naar bijzondere feestdag

In 2016 ging paus Franciscus nog een stapje verder door haar naamdag te verheffen van verplichte gedachtenis tot feest. Voortaan weerklinkt in de liturgie van 22 juli een bijzondere prefatie, waarin Maria Magdalena aangesproken wordt met haar titel ‘apostel der apostelen’.

De beslissing past in de huidige kerkelijke context, die erom vraagt dieper na te denken over de waardigheid van de vrouw, de nieuwe evangelisatie en de grootsheid van het mysterie van de goddelijke barmhartigheid, klonk het in een verklaring. De heilige Maria Magdalena is een voorbeeld van een ware en authentieke evangelisator, of van een evangelist die de centrale vreugdevolle boodschap van Pasen verkondigt.

Bron: Collationes 39,3

Meer lezen over Maria Magdalena? Kerjknet heeft heel wat informatie klaarstaan. Klik op volgende links:

https://www.kerknet.be/kerknet-redactie/nieuws/kwam-maria-magdalena-echt-uit-magdala?microsite=108

https://www.kerknet.be/kerknet-redactie/fotoreportage/maria-magdalena-patrones-van-het-feminisme-en-van-bekeerlingen