In de campagne voor de scheppingsperiode van 2023 legt Ecokerk de focus op “alles wat ademt en leeft”: de rijke biodiversiteit van onze wereld die helaas sterk bedreigd is door toedoen van de mens.
Als we de gezondheid van onze planeet blijven ondergraven en het levensweb vernietigen, is er ook geen toekomst meer voor de mens.
De nieuwe campagne past in het ruimere thema “Met een 7-sprong naar integrale ecologie”, waarbij 7 Laudato Si’-doelen ons gidsen op het pad naar een gezonde, leefbare aarde, met overvloedig leven en toekomst voor al wat leeft, onszelf inbegrepen.
Het loflied van “Alles wat ademt en leeft”
“Al wat Gij geeft, alles wat ademt en leeft, wil U, zijn oorsprong, vereren”. (ZJ 780). Deze versregel is een korte samenvatting van een oud inzicht, ons overgeleverd via de Joodse-christelijke traditie: alles wat bestaat is een geschenk van God, en samen met alle andere levende wezens, vormen wij mensen één koor dat de lof zingt van de Schepper.
Laudato Si’ wijst erop dat we met alle wezens “door onzichtbare banden verbonden zijn en een soort universele familie vormen, een schitterende gemeenschap die ons aanzet tot een heilig, teder en nederig respect.” (LS 89)
Dat de mens intussen verantwoordelijk is voor het verdwijnen van duizenden soorten planten en dieren, is onvergeeflijk: “Door ons kunnen duizenden soorten God niet meer loven en kunnen ze ook niet meer hun boodschap aan ons doorgeven. Dat recht hebben we niet.” (LS 33)
copyright Annick B.
Het uitsterven van alles wat ademt en leeft
Het verlies aan biodiversiteit is één van de grote crisisthema’s van onze tijd, samen met de klimaatverandering. Het VN-biodiversiteitsrapport van 2019 is al even alarmerend als de klimaatrapporten. Het stelt dat we ‘de fundamenten aan het aantasten zijn van onze economieën, ons levensonderhoud, de voedselveiligheid, onze gezondheid en levenskwaliteit in de hele wereld.”
Van de acht miljoen dier- en plantensoorten op aarde zijn er de komende decennia zowat een miljoen met uitsterven bedreigd. Het besluit is duidelijk: “Alleen een fundamentele verandering, wereldwijd en in alle geledingen van de maatschappij, kan nog tot een ommekeer leiden.”
Naar de bescherming van alles wat ademt en leeft
Het biodiversiteitsrapport moest helpen om een nieuw biodiversiteitsakkoord af te spreken, met een strategisch plan tot 2030 en een lang termijnplan tot 2050. Het leverde op de biodiversiteitstop van 2022 in Montreal een ‘historisch’ akkoord op: de afspraak om het verlies aan biodiversiteit tegen 2030 te stoppen en om wereldwijd ten minste 30% van het land, zoet water en de oceaan te beschermen. Daarbij wordt ook de belangrijke rol van inheemse volkeren erkend.
Intussen werkt ook de EU aan juridisch bindende doelstellingen voor het herstel van ecosystemen en de biodiversiteit, en stemde het EU-parlement unaniem het wetsvoorstel om ecocide op te nemen in de Europese wetgeving. De Belgische biodiversiteitscoalitie neemt deze thema’s op in de acties naar het Belgisch beleid.
De recente discussies over de natuurherstelwet van de Europese Unie in diverse landen waaronder België, tonen aan dat het in de praktijk niet van een leien dakje loopt. Het genezingsproces van onze aarde zal een lang en taai proces worden. Het raakt immers alle domeinen van de organisatie van onze samenleving. Natuurbescherming volstaat niet als we niet we niet tegelijk werken aan een systeemverandering.
Herstel de relatie met alles wat ademt en leeft
Laudato Si’ roept in herinnering dat “het menselijk bestaan gebaseerd is op drie fundamentele en nauw met elkaar verbonden relaties: de relatie met God, met de naaste en met de aarde.” (LS 66)
De herontdekking van die ‘derde relatie’ in onze joods-christelijke traditie is tekenend voor onze tijd. In feite waren we al 250 jaar opgevoed met het idee dat we de aarde moesten onderwerpen en de natuur naar onze hand zetten. Die ‘ontheiliging’ en instrumentalisering van de natuur vond plaats in een periode waarin ongeremde groei de maatstaf werd voor de economie, en de mens de maatstaf van alle dingen.
Vandaag beseffen we dat we fout zaten. Ons eigen overleven is bedreigd, nu we de gezondheid van de planeet en de ecosystemen met haar rijke biodiversiteit in gevaar hebben gebracht. Het besef groeit dat we niet boven of buiten de natuur staan, maar er deel van uitmaken. Alles is met elkaar verbonden. De onderlinge afhankelijkheid van levende wezens voor elkaars voortbestaan, geldt ook voor ons, mensen.
We zijn toe aan een dringend herstel van onze relatie met de aarde en de levende wezens. Dat maakt deel uit van de ‘ecologische bekering’ waartoe Laudato Si’ oproept.
Werk samen met alles wat ademt en leeft
Gezonde ecosystemen en een rijke biodiversiteit zijn voorwaarden voor het menselijk (over)leven. Bossen en graslanden zijn belangrijk voor de kringloop van het water en de regulering van het klimaat. En er is ook de productie van zuurstof, de waterzuivering, de bestuiving van gewassen door insecten, de teelt van medicijnen, bouwmaterialen, vezels en voedsel.
Voor de klimaatbestendige duurzame voedselproductie van morgen, kunnen we ons als mensheid geen verlies aan biodiversiteit veroorloven.
copyright Dirk VdP
Kerk in actie voor alles wat ademt en leeft
De internationale kerkelijke netwerken zijn stevig geëngageerd op het terrein, in het formuleren van beleidsvoorstellen en in de acties om de ecosystemen en de biodiversiteit te beschermen. Daarbij is er veel aandacht om de rechten van de meest kwetsbare bevolkingsgroepen te respecteren, in het bijzonder de rechten van inheemse volkeren, die traditioneel de bewoners en beheerders zijn van de gebieden met de grootste biodiversiteit, maar die tot op vandaag slachtoffer zijn van onteigening, verdrijving en vernietiging van hun woon- en leefgebieden.
In de aanloop naar COP15 werden die inspanningen nog opgedreven. Paus Franciscus zelf riep in zijn brief voor de scheppingsperiode in niet mis te verstane woorden de wereldleiders op om “een halt toe te roepen aan de verdere ineenstorting van de biodiversiteit, ons door God gegeven ‘netwerk van het leven'”.
copyright Dirk VdP
#ik7mee voor alles wat ademt en leeft
Samen werk maken van een ‘integrale ecologie’ omdat onze aarde het nodig heeft… En dit niet alleen tijdens de Scheppingsperiode (1 september – 4 oktober) maar het hele jaar door. Daartoe nodigt Ecokerk groepen, organisaties en gezinnen uit om een concrete actie ‘#ik7mee’ te ondernemen op weg naar een duurzame toekomst voor allen. Want elke actie telt. Doen jullie mee?
Patrick, pastor-diaken, coördinator Ecokerk Antwerpen: patrick_naulaerts@hotmail.com
