Een preek voor iedereen!
Met Hemelvaart preekte Peter in St.-Jozef Edegem over de toekomst van onze pastorale eenheid en onze parochies. Een preek die je terugbrengt naar de realiteit van de kerk zoals het nu is. Een preek die ook vragen oproept.
Jullie moeten van mij getuigen in Jeruzalem,
in geheel Judea en Samaria en overal ter wereld.’
en maak alle volkeren tot mijn leerlingen;
en leer hun alles onderhouden wat Ik jullie geboden heb.
Dat is onze opdracht. Een missionaire kerk zijn. Samen gemeenschap vormen, mekaar vinden in geloof, in hoop en in liefde. En daarvan getuigen en vertellen. Het geloof doorgeven.
Hoe moet dat dan in de toekomst? In het team van de PE hebben we onszelf verplicht om ver vooruit te kijken. Naar het jaar 2035. Wat moeten we doen om in 2035 nog een kerkgemeenschap te hebben in Edegem en Mortsel? En wat zijn dan de stappen om daar naartoe te werken. Je hoeft geen glazen bol te hebben om te beseffen dat het kleinschaliger zal worden, maar het zou krachtig moeten zijn, een warme gemeenschap waar verschillende generaties mekaar vinden, waar het geloof wordt doorgegeven, met veel onderlinge solidariteit en gericht op de wereld.
En in elk van de domeinen hebben wij gebrainstormd. Welke stappen moeten we zetten? De catechese zoekt nu al manieren om met een kleinere ploeg van vaste catechisten toch een kwaliteitsvol aanbod te doen. Ouders zijn vaak bereid om zich echt te smijten. Zij krijgen catechese op volwassenenniveau om dat dan op hun beurt te vertalen naar de werking met de kinderen. En de reacties zijn enthousiast! Maar we dat het kantelmoment stilaan komt, dat de sociale druk om kinderen te laten dopen of hun communie te laten doen, afneemt. Vanaf het moment dat er minder dan de helft van de klas meedoet, gaat het snel. We evolueren automatisch naar een straffere werking voor een kleinere groep. Maar iedereen moet welkom blijven. We moeten gezinnen helpen om thuis geloofsmomentjes in te lassen. De volwassenencatechese zal belangrijker worden. Met bijbelavonden, vormingsavonden. Ook de tweede alfa-reeks was volzet, de spiritualiteitsreis naar Israël ook, volwassenen dopelingen vinden steeds meer de weg naar onze pastorale eenheid.
In het domein van de diaconie zien we grote noden rond armoede, huisvesting en eenzaamheid. Onze gemeentes worden als maar multicultureler. De beide voedselbanken draaien op volle toeren, de pastorale eenheid wil op termijn haar patrimonium, dat wil zeggen de woningen die ze verhuurt maximaal inzetten voor huisvesting van mensen die het moeilijker hebben. Warme buurt en Samana proberen het werk voor te zetten en over te nemen van de ziekenzorgkernen die op veel plaatsen gestopt zijn. Als de kerk niet dient, dient ze tot niets, zei ooit een Franse bisschop. Dat willen we ter harte nemen.
In het domein van de gemeenschapsvorming proberen we verder initiatieven te ontwikkelen die mensen samenbrengen. Volgend jaar organiseren we een weekend voor gezinnen, de nieuwe gemeenschap die elke vierde zondag van de maand samenkomt, blijft succes hebben. Deze zomervakantie organiseren we 4 activiteiten. De koffie na de kruispuntvieringen wordt stilaan een succes. We beseffen dat we met de pastorale eenheid nog lang niet zoveel onderlinge verbondenheid hebben bereikt als die in de verschillende aparte parochies. De uitdaging zal zijn om in de toekomst met een kleinere groep toch ook een warme gemeenschap te maken van mensen die bereid zijn om los van hun wijk mekaar te vinden op een centrale plek.
Ook voor de liturgie proberen we naar de toekomst te denken. We voelen de hete adem van de politiek in onze nek. Gemeentebesturen zijn niet langer bereid om de rekeningen bij te passen van 4 of 5 kerken per gemeente, waar binnenkort overal gemiddeld 30 mensen samenkomen. Ze drukken dat heel simpel uit: 200 kerkgangers, dat krijg je toch in 1 kerk?
In het overleg met de verantwoordelijken voor liturgie, dat zijn pastoor Tom, Jo Verbeiren en ikzelf, vertrokken we van een leeg blad. Stel dat we nu opnieuw zouden beginnen, stel dat er nog niks bestond, hoe zouden we dan het liturgisch aanbod uitbouwen, wat zouden we dan nodig hebben in pakweg een gemeente als Edegem? We tekenden een grondplan van een kerk. Godgericht samenkomen, eucharistie vieren, samenzang, getrokken door een koor, nevendienst voor de kleintjes, koffie en thee achteraf, een kinderhoek, een rouwhoek, een catechesewerking in de kerk. Er moet ook plaats zijn voor laagdrempelige diensten: mensen die een kaars komen branden, een kinderzegen komen vragen, een palmtakje komen halen. Er is permanentie, zodat mensen in de kerk terecht kunnen voor een gesprek. Naast de kerk is een bezinningstuin met een stilteplek en kunst. De kerk moet zichtbaar zijn en uitnodigend zijn aan de buitenkant, nieuwsgierigheid opwekken en gastvrijheid uitstralen.
Ik hoor u denken: maar het meeste van die dingen deden wij toch zelf? Ja, zeker, deden, in de verleden tijd. Geen enkele parochie is nog sterk genoeg om dit waar te maken. Ook de parochie van Heilig Kruis niet, ook de parochie van OLV- van- Lourdes niet, als ze het alleen zouden moeten doen. De discussie over de zondagskerk gaat er vaak over dat mensen zich verplicht voelen om zich te verplaatsen om naar elders de mis te gaan. Maar we stellen ons soms te weinig de vraag over hoe wij onze energie inzetten, hoe we de vrouw- en de mankracht verdelen. Gaat de energie die we in onze 9 parochies steken soms niet een beetje ten koste van de werking van de pastorale eenheid? Is het logisch dat er wel 4 mensen in Edegem tegelijk een preek voorbereiden en voorgaan, maar dat er geen voorzanger is in de basiliek, laat staan nevendienst of een echte onthaalploeg en een ruime ploeg van begeleiders voor de misdienaars?
Als we realistisch kijken naar deze gemeenschap van Sint-Jozef, hoe lang kunnen we dit nog volhouden? 3 jaar? 5 jaar? 7 jaar?
De belangrijke vraag is deze: zouden we op relatief korte termijn bereid zijn om toe te werken naar een einddatum voor de wekelijkse zondagsliturgie, zodat mensen die nog de kracht en de energie hebben om zich in te zetten, als voorganger, als predikant, als begeleider van een nevendienst, als bloemschikster, als lector, als voorzanger, als koorlid, hun krachten kunnen bundelen op de centrale plek van de zondagskerk?
Ik weet dat dit een offer is en dat mensen terecht zeggen: dit is onze gemeenschap, voor de bouw van deze kerk heb ik nog mee in het kraampje gestaan van de fancy fair. Maar het offer zou kunnen zijn, dat wij in plaats van door te gaan tot we nog maar met 10 zijn, vroeger zouden durven beslissen om de energie te bundelen. Door dat offer zouden we er mee voor kunnen zorgen dat er in 2035 misschien nog kerkelijke aanwezigheid is in Edegem en Mortsel. Want als we overal wachten tot de laatste het licht uitdoet, is er niks meer.
Ik hoop dat ik u niet gechoqueerd heb. Jullie weet ik dat ik van Sint-Jozef ben. Dat ik op die stoel mijn eerste communie heb gedaan en op die stoel mijn vormsel en dat mijn ouders elke week daar op de 4de rij zaten. Maar straks is het Pinksteren. Dan bidden we ook voor de Geest van sterkte en de Geest van moed. Moge de goede Geest ons inspireren om te dromen, maar ook om helder te denken en te beslissen. Amen
